Anakart Nedir? Bilgisayarın Kalbini Yakından Tanıyın

Anakart (motherboard), bir bilgisayarın veya özel amaçlı elektronik cihazların bileÅŸenlerini birbirine baÄŸlayan ana baskılı devre kartıdır. CPU soketi, bellek yuvaları (RAM), geniÅŸleme yuvaları (PCIe), güç baÄŸlantıları, depolama arayüzleri (SATA, M.2) ve giriÅŸ/çıkış portları anakart üzerinde yer alır. Anakart, sistem bileÅŸenlerinin birbirleriyle iletiÅŸim kurmasını saÄŸlayan elektriksel yollar ve kontrol mantığını barındırır.

Neden Anakart Önemlidir?

Anakart seçimi, bilgisayarın hangi iÅŸlemcileri, bellek hızlarını, depolama türlerini ve geniÅŸleme kartlarını destekleyeceÄŸini doÄŸrudan belirler. Ayrıca güç dağılımı, termal tasarım ve BIOS/UEFI özellikleri gibi sistem kararlılığını etkileyen kritik iÅŸlevleri üstlenir. Yani anakart, “hangi parça ile ne yapabileceÄŸinizin sınırlarını” çizer.

Kısa Tarihçe

Ä°lk kiÅŸisel bilgisayarlarda (ör. IBM PC) anakart görevini yapan planar kartlar ve arka panolar vardı; zaman içinde tüm ana kontrol devreleri tek bir PCB üzerinde toplanarak günümüz anakart mimarisi ortaya çıktı. Anakartlar, daha fazla entegre fonksiyon (ses, aÄŸ, grafik kontrol) ve farklı form faktörleri ile evrilmiÅŸtir.

Anakartın Temel Bileşenleri

• CPU Soketi: Ä°ÅŸlemci fiziksel olarak buraya takılır. Soket tipi (ör. LGA1700, AM5) seçiminizde en kritik faktördür.
• Chipset: Anakartın kontrol mantığını belirler; I/O sayısı, USB desteÄŸi, PCIe hatları ve overclock yetenekleri chipset’e baÄŸlıdır.
• RAM Yuvaları: Bellek modüllerinin takıldığı DIMM/SO-DIMM yuvaları; desteklenen DDR neslesi ve maksimum kapasite burada tanımlanır.
• GeniÅŸleme Yuvaları (PCIe): Ekran kartı, NVMe adaptörleri veya ek kartlar için PCIe x16 / x8 / x4 / x1 yuvaları bulunur.
• Depolama Arayüzleri: SATA portları, M.2 yuvaları (NVMe/SATA) modern depolama seçeneklerini baÄŸlar.
• Güç Konnektörleri: 24-pin ATX ana güç, EPS CPU güç (4/8 pin) ve ek PCIe güç baÄŸlantıları gibi güç hatları.
• BIOS/UEFI: Donanım baÅŸlatma, ayar, overclock ve firmware güncellemeleri buradan yönetilir.
• Arka I/O ve Dahili Header'lar: USB, Ethernet, ses çıkışları, fan header’ları, RGB, USB-C ve daha fazlası.

Anakart Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Anakart alırken ÅŸu kriterlere özellikle bakın:

• Soket & Chipset Uyumu: CPU modeliniz ile anakartın soket ve chipset kombini uyumlu olmalı.
• Form Factor: Kasanız ATX mi, micro-ATX mi yoksa mini-ITX mi destekliyor? (Form factor görseline bakın).
• Bellek DesteÄŸi: Desteklenen DDR neslesi, maksimum frekans ve kapasite (ör. DDR5 6400+ veya DDR4 3200).
• PCIe & Depolama: PCIe versiyonu (Gen3/Gen4/Gen5), kaç M.2 yuvası, RAID desteÄŸi vb.
• Güçlendirme & SoÄŸutma: VRM kalitesi, soÄŸutma yongaları (heatsink) ve güç fazları özellikle overclock için önemli.
• BaÄŸlantılar: USB tipleri, yerleÅŸik Wi-Fi/BT, 2.5G/10G LAN gibi ek özellikler.
• Bütçe & Marka DesteÄŸi: BIOS güncellemeleri, garanti ve üretici desteÄŸi seçimde rol oynar (ör. ASUS, MSI, Gigabyte).

Form Faktörleri: ATX, Micro-ATX, Mini-ITX ve DiÄŸerleri

Form factor, anakartın fiziksel boyutunu, montaj noktalarını ve genelde desteklediği genişleme yuvalarını belirler:

Form faktör görseli için üstteki diyagrama bakabilirsiniz. Hangi kasa ile hangi anakart uyumluysa ona göre seçim yapın; bazı kasalar e-ATX gibi geniÅŸ anakartları desteklemeyebilir.

Anakart Üzerindeki Çipsetin Rolü

Chipset, anakartın “özellik listesini” belirleyen önemli bir bileÅŸendir: kaç USB portu, kaç PCIe hattı, hangi depolama ve I/O seçeneklerinin mevcut olduÄŸu chipset ile iliÅŸkili olabilir. Aynı soketi kullanan iki anakart farklı chipset’lere sahip olabilir ve bu, özellik farkları yaratır (ör. B-series vs X/Z-series gibi tüketici sınıfı farkları).

Sık Yapılan Hatalar ve Ä°puçları

• Uyumsuz soket almak: CPU’nuzun soketiyle uyumsuz anakart almayın (AM5/LGA1700 gibi).
• Yetersiz VRM düÅŸünmek: Yüksek performanslı CPU ve overclock planlıyorsanız güçlü VRM’li bir anakart tercih edin.
• Ä°htiyacın üzerinde geniÅŸleme isteÄŸi: EÄŸer çok sayıda PCIe cihazı kullanmayacaksanız gereksiz pahalı full-size anakart almak maliyetli olabilir.
• BIOS güncellemelerini göz ardı etmek: Yeni CPU desteÄŸi için BIOS güncellemesi gerekebilir — satın almadan önce üreticinin CPU-support listelerini kontrol edin.

Pratik Öneri: Hangi Anakart Size Uygun?

• Günlük kullanıcı / ofis: Micro-ATX veya entry-level ATX, temel I/O yeterlidir.
• Oyuncu / içerik üretici: ATX, daha fazla PCIe ve M.2 yuvası, güçlü VRM ve soÄŸutma özellikleri.
• Kompakt SFF yapılar: Mini-ITX, tek PCIe yuvası, yüksek entegrasyon; seçerken termal ve güç sınırlamalarını göz önünde bulundurun.

“Anakart seçimi, sisteminizin yapılabileceklerini belirler — doÄŸru soket, chipset ve form faktörü ile beklentinizi uzun süre karşılayacak bir platform kurabilirsiniz.”

Ä°leri Okuma ve Üretici Sayfaları

• Wikipedia — Motherboard (geniÅŸ teknik özet ve tarihçe)
• ASUS — Anakart ürün sayfaları
• MSI — Anakartlar
• Gigabyte — Anakartlar

Anakart Hakkında Video — Hızlı ve Açıklayıcı